Dlaczego śmiech to zdrowie?

Śmiech jest dla duszy tym samym czym tlen dla płuc. To powiedzenie potwierdzają naukowcy, którzy uważają, że dzięki śmiechowi jesteśmy zdrowsi. Możemy nawet zmusić organizm do... szczęścia.

Śmiech jest często bardzo spontanicznym odro che, Między innymi dlatego, że może być wyzwolony przez nerw błędny, który przewodzi między innymi odruchy bezwarunkowe. Co jednak jeśli śmiech, a dokładniej uśmiech jest wymuszony? Nie raz spotykaliśmy się z opinią, że taki rodzaj śmiechu jest szkodliwy, bezwartościowy.

Badania, które zostały opublikowane w czasopiśmie Experimental Psychology, donoszą, że już samo poruszanie mięśniami twarzy w celu wywołania uśmiechu (nawet udawanego) wywołuje pozytywne emocje i poprawia nastrój. Zaczęło się od eksperymentu na Uniwersytecie w Rochester. Zaobserwowano w nim, że osoby stojące przed trudnym zadaniem, które siedziały prosto i krzyżowały ręce, wytrwały prawie dwa razy dłużej niż pozostali uczestnicy badania. Naukowcy opisali więc swoje wyniki, które sugerowały, że zmiana postawy ciała, sposobu oddychania, napięcia mięśni, wyrazu twarzy, gestów, ruchów, słów i tonu głosu wyzwala przypływ substancji chemicznych może zmienić nasz stan wewnętrzny.

Czy śmiech może być nauką?

Praktyczną stronę tego badania wykorzystali szybko mówcy motywacyjni i różnej maści trenerzy wystąpień publicznych. Prosili swoich uczniów by stanęli wyprostowani, z ramionami do tyłu. Takie osoby były postrzegane jako pewne siebie. Co ważniejsze: same tak też odbierały siebie. Naukowe podejście do samopoczucia pociągnęło za sobą badanie uśmiechu.

Śmiech jest dla duszy tym samym czym tlen dla płuc.

W kolejnym eksperymencie zbadano wpływ zaangażowania mięśni na percepcję. Badani obserwowali spacerujących ludzi i mieli ocenić, czy są oni radośni. Wprowadzono jednak ciekawy przyrząd: długopis. Obserwatorzy mieli trzymać go w ustach rozpychając nieco kąciki. To symulowało uśmiech. Okazało się, że "sztuczny" uśmiech sprawiał, że badani odbierali ludzie w bardziej radosny sposób. Wyniki te sugerują, że aktywność mięśni twarzy wpływa na rozpoznawanie nie tylko wyrazu twarzy, ale także wyrazu ciała[1].

Śmiech przez łzy

Badania wykazały, że uśmiechanie się uwalnia endorfiny i serotoninę[2]. Te substancje chemiczne w mózgu sprawiają, że czujemy się dobrze. Nie tylko poprawiają nastrój, ale także rozluźniają ciało i zmniejszają ból fizyczny. Dowód? Podstępni naukowcy wybrali sobie ludzi, którym zapowiedziano, że otrzymają szczepionkę w postaci zastrzyku. Części kazano się jednak uśmiechać lub włożono im pałeczkę (zastąpiła długopis z wcześniejszego badania). Grupy z uśmiechem i grymasem Duchenne'a (pałeczka) zgłaszały o około 40% mniejszy ból związany z igłą w porównaniu z grupą neutralną.

Jak śmiech wpływa na zdrowie?

Włosi uważają z kolei, że śmiech mamy we krwi. Dokładniej: to krew może zmienić swój skład pod wpływem śmiechu i dzięki temu wzmocni się nasz system odpornościowy. Opisali to w magazynie Biochemical Pharmacology[3]. Ich zdaniem coraz więcej badań wykazuje, że zarówno niezrównoważony, jak i poprawiony stan emocjonalny może znacząco wpływać na sposób, w jaki reaguje nasz układ odpornościowy. Włosi potraktowali śmiech trochę bardziej umownie i odnosili go do ogólnego dobrego samopoczucia, wyrażanego między innymi poprzez uśmiech.

Śmiech dziecka

Ciekawym przykładem jak złożonym mechanizmem jest śmiech może być niemowlak. Dla rodziców każdy jego uśmieszek, grymas jest ważny, wyczekiwany, przyjmowany z obawą lub ulgą. Tymczasem powodów dla którego dziecko może uśmiechać się lub nie jest bardzo dużo. Zacznijmy od prozaicznej rzeczy: to nerw twarzowy jest siódmym nerwem czaszkowym i przewodzi włókna nerwowe, które kontrolują ruchy i mimikę twarzy. Nerw twarzowy przewodzi również nerwy odpowiedzialne za odczuwanie smaku i wytwarzanie łez[4]. Jeśli nie ma żadnych uszkodzeń neurologicznych, to dziecko dosyć szybko porusza twarzą i może to oznaczać jego radość. No właśnie, bo tak naprawdę w dużym stopniu śmiech ma wymiar społeczny. Jest formą komunikacji. Zanim więc dziecko zacznie się z nami komunikować za pomocą śmiechu może minąć trochę więcej czasu. Noworodkowy uśmiech nie ma wyraźnej treści emocjonalnej, społeczny uśmiech wyłania się z uważnego zaangażowania w interakcję z opiekunem. Zdolność niemowląt do aktywnego i energicznego angażowania się w emocjonalnie pozytywną interakcję opartą na uśmiechu jest powiązana z ich zdolnością do regulowania tej emocji poprzez odwracanie wzroku od opiekuna.

Seks na dobry nastrój

Seksuolodzy uznają jednak, że dobry nastrój jest jednym z najlepszych towarzyszy zdrowego seksu w związku. Podobnego zdania byli starożytni Inkowie. To oni poszukiwali rozmaitych afrodyzjaków. Znajdowali je między innymi w korzeniu macy już ponad 2000 lat temu. Dziś wiemy, że maca pomaga w zachowaniu naturalnej aktywności seksualnej i energii. Takich przykładów synergii między dietą, a samopoczuciem jest znacznie więcej. Maca wspomaga także wydajność fizyczną i psychiczną. Dzięki niej możemy więc więcej ćwiczyć, a aktywność fizyczna... tak, to kolejny zastrzyk endorfin.

Oskar Berezowski

[1] Exp Psychol. 2020 Jan;67(1):14-22.

[2] Emotion . 2021 Sep;21(6):1188-1203.

[3] Biochem Pharmacol. 2014;91(3):287-292.

[4] Pepper JP. Facial Paralysis and Facial Reanimation. Facial Plastic and Reconstructive Surgery: A Comprehensive Study Guide. 2016 Apr 6:109.