Suplementy diety z żelazem

ŻELAZO

Żelazo to jeden ze składników mineralnych, który jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Występuje w hemoglobinie, mioglobinie i enzymach tkankowach. Jego zapasy występują w ferrytynie, dlatego warto sprawdzać jej poziom przy okazji badania ilości żelaza.  

O żelazie często myślimy jako o suplemencie diety. Bogate w żelazo są jednak produkty spożywcze. W diecie występuje bowiem pod dwoma rodzajami: hemowe i niehemowe. Żelazo dobrze przyswajalne to żelazo hemowe, występujące w produktach pochodzenia zwierzęcego. Znajdziemy je w podrobach, wołowinie, wieprzowinie czy żółtkach jaj. Żelazo niehemowe to z kolei żelazo zawarte w produktach pochodzenia roślinnego. Niestety niektóre składniki występujące w diecie, mogą zaburzać jego wchłanianie. Mowa o fitynianach z produktów pełnoziarnistych czy np. polifenolach, które występują w herbacie [1].

Poprawę przyswajania żelaza można jednak osiągnąć poprzez dodatek produktów bogatych w witaminę C. Warto więc postawić na obecność warzyw i owoców w każdym posiłku, który zawiera ten minerał [1]. 

ŻELAZO – WŁAŚCIWOŚCI

Żelazo wykorzystywane jest w szpiku kostnym do tworzenia czerwonych krwinek. Pomaga także w prawidłowej produkcji hemoglobiny i transporcie tlenu w organizmie. Jest także ważnym składnikiem wspierającym funkcjonowanie układu odpornościowego. Właściwości żelaza docenią także osoby chcące zadbać o poziom energii w ciągu dnia. Uczestniczy ono bowiem w przemianach energetycznych oraz niweluje uczucie zmęczenia i znużenia. 

Żelazo w ciąży ma również bardzo duże znaczenie. Jest to minerał ważny dla odpowiedniej masy urodzeniowej płodu. Jego odpowiednie ilości chronią także przed porodem przedwczesnym. Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników zaleca kontrolę morfologii i stężenia ferrytyny podczas pierwszej wizyty położniczej a następnie w kolejnych tygodniach ciąży. Zaleca także suplementację żelaza, którego porcja powinna być dostosowana indywidualnie do aktualnych potrzeb ciężarnej kobiety. Porcja żelaza w preparatach dla kobiet w ciąży powinna zawierać do 30 mg / porcję tego minerału [2]. Kobiety mające problem z poziomem żelaza, powinny rozpocząć jego suplementację już przed planowaniem ciąży [3]. Suplementowane żelazo w ciąży może mieć formę tabletek, kapsułek czy tabletek musujących – warto zwrócić uwagę na to, aby suplementacja była dla kobiety ciężarnej komfortowa.

DZIENNE ZAPOTRZEBOWANIE NA ŻELAZO

Dzienne zapotrzebowanie na żelazo zależne jest od wieku, płci i aktualnego stanu fizjologicznego (ciąża, laktacja). Zgodnie z normami żywienia dla populacji Polski, spożycie żelaza z dietą powinno pokrywać potrzeby związane ze wzrostem organizmu czy potrzeby związane z jego stratami (miesiączka). Normy spożycia zostały ustalone na poziomie wystarczającego spożycia (AI) dla niemowląt oraz dla pozostałych grup na poziomach średniego zapotrzebowania (EAR) i zalecanego spożycia (RDA) żelaza. Dzienne zapotrzebowanie może kształtować się więc następująco [1]: 

• Niemowlęta do 5 mies. życia – 0,3 mg (AI)

• Niemowlęta od 5 mies. do 1 roku życia – 11 mg (RDA)

• Dzieci 1-3 lat – 7 mg (RDA)

• Dzieci 4-9 lat – 10 mg (RDA)

• Chłopcy 10-12 lat – 10 mg (RDA)

• Chłopcy 13-18 lat – 12 mg (RDA)

• Dziewczęta 10 lat przed miesiączką – 10 mg (RDA)

• Dziewczęta 10 lat po wystąpieniu miesiączki – 15 mg (RDA) 

• Dziewczęta 13-18 lat – 15 mg (RDA)

• Mężczyźni 19-75 i > 75 lat – 10 mg (RDA)

• Kobiety 19-50 lat – 18mg (RDA)

• Kobiety 51-75 i > 75 lat – 10 mg (RDA)

• Kobiety w ciąży – 27 mg (RDA)

• Kobiety karmiące – 10 mg (RDA)

ŻELAZO – CZY MOŻLIWE SĄ SKUTKI UBOCZNE?

Jak w przypadku każdej witaminy i minerału, zarówno jego niedostateczne jak i nadmierne ilości mogą wpływać niekorzystnie na funkcjonowanie organizmu. Bardzo istotna jest kontrola poziomu żelaza i ferrytyny przed planowaną suplementacją żelaza. Skutki uboczne mogą występować w przypadku spożycia zbyt dużej ilości żelaza pochodzącego z preparatów farmaceutycznych lub suplementów diety. Najczęstsze działania niepożądane po spożyciu zbyt wysokiej ilości żelaza to dolegliwości żołądkowo-jelitowe. Mogą pojawić się nudności, wymioty, zaparcia lub biegunka [1]. Niezwykle ważne jest więc stosowanie się do zaleceń lekarza lub farmaceuty. Należy także zwracać uwagę na zalecenia producenta preparatu i nie przekraczać zalecanej porcji żelaza do spożycia w ciągu dnia.

JAKI PREPARAT Z ŻELAZEM WYBRAĆ?

Na rynku dostępne są różne preparaty z żelazem. Żelazo w tabletkach bez recepty, żelazo w tabletkach musujących czy kapsułkach. Żelazo dostępne jest również jako suplement diety (wtedy również bez recepty; które może być przeznaczone dla kobiet, mężczyzn lub dzieci). Wybór preparatu warto przedyskutować z lekarzem lub farmaceutą. Wybór też może zależeć od porcji żelaza np. w suplemencie diety oraz tego czy mamy problem z przełykaniem tabletek lub kapsułek. W przypadku wyboru żelaza dla niemowlaka, należy koniecznie skonsultować się z lekarzem pediatrą. 

Co to znaczy „dobre” żelazo? Suplement taki może zawierać żelazo w formie chelatu. Jest wtedy dobrze przyswajalne przez organizm oraz wykazuje większą łagodność w stosunku do układu pokarmowego. 

Terranova oferuje suplement diety z żelazem w roślinnych kapsułkach. Żelazo Terranovy to chelat Ferrochel™ będący diglicynianem żelaza, a więc jego łagodną formą. W preparacie znalazły się także dzika róża oraz owoce acai. W naturze to bardzo dobre źródła witaminy C. 

Terranova w swojej ofercie posiada także preparat zawierający żelazo dla dzieci. To produkt Na-Co-Dzień Multiwitamina – obok żelaza znajdują się tutaj także inne minerały i witaminy. Mowa o witaminach z grupy B, witaminach A i C, cynku, selenie czy jodzie. 

1. [1] Jarosz i wsp. Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie. Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny, 2020.

   [2] Ginekologia i Perinatologia Praktyczna 2020; 5(4):171-180.

   [3] Ginekol Pol. 2014; 85:395-399.